Άφωνοι μείναμε από το κείμενο που δημοσίευσε περιοδικό της ΠΓΔΜ ενός εκ των πλέον καθοριστικών προσώπων στην ελληνική εξωτερική πολιτική τα τελευταία χρόνια, του πολύπειρου πρέσβη της χώρας μας, Αλέξανδρου Μαλλιά, με θητεία σε μερικές από τις πιο σημαντικές θέσεις της ελληνικής διπλωματίας.
Αφού φυσικά συγχαρούμε και το έντυπο της γειτονικής χώρας που είχε το «στομάχι» να δημοσιεύσει ένα τέτοιο κείμενο που ακόμα και τον πιο έξαλλο εθνικιστή στη γειτονική χώρα δεν μπορεί παρά να τον προβληματίσει, σας αφήνουμε ώστε μέσα από την ανάγνωση του κειμένου να αντιληφθείτε πόσο σημαντική και καθοριστική είναι η εμπλοκή των επιμέρους ατόμων σε μια διένεξη εξωτερικής πολιτικής, χωρίς να τραβούν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας για ιδιοτελείς σκοπούς.
Ανεξαρτήτως αν σε επιμέρους θέματα μπορεί κάποιοι να αισθανθούν ότι ίσως και να διαφωνούν, σημασία έχει να αντιληφθούμε το πόση «τροφή για σκέψη» έδωσε αυτός ο άνθρωπος με το κείμενό του σε όσους νουνεχείς ενδιαφέρονται πραγματικά για λύση και πρόοδο των διμερών σχέσεων, από την πλευρά των Σκοπίων.Αφού φυσικά συγχαρούμε και το έντυπο της γειτονικής χώρας που είχε το «στομάχι» να δημοσιεύσει ένα τέτοιο κείμενο που ακόμα και τον πιο έξαλλο εθνικιστή στη γειτονική χώρα δεν μπορεί παρά να τον προβληματίσει, σας αφήνουμε ώστε μέσα από την ανάγνωση του κειμένου να αντιληφθείτε πόσο σημαντική και καθοριστική είναι η εμπλοκή των επιμέρους ατόμων σε μια διένεξη εξωτερικής πολιτικής, χωρίς να τραβούν πάνω τους τα φώτα της δημοσιότητας για ιδιοτελείς σκοπούς.
Η Ελλάδα έχει στηρίξει την άσκηση της εξωτερικής της πολιτικής στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου, των διεθνών συμβάσεων και των Αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που αποτελούν Δίκαιο. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είχε για τέσσερις δεκαετίες περίπου κεντρική θέση αναφοράς στην πολιτική αυτή.
Η Απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δεκεμβρίου 2011 δεν ήταν θετική για την Ελλάδα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν σέβεται τον διεθνή αυτό θεσμό. Την επομένη της δημοσιοποίησης της Απόφασης μετείχα σε συζήτηση στην κρατική σας τηλεόραση.
Είχα προβλέψει ότι ανεξαρτήτως του περιεχομένου της Απόφασης, τα πράγματα θα ήσαν πιο εύκολα για την Ελλάδα στο Σικάγο. Όπως και ήσαν. Μάλιστα, κατά τη γνώμη μου, η σχετική παράγραφος της Διακήρυξης της Συνάντησης Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο είναι ακόμη ισχυρότερη και καλύτερη από την ελληνική σκοπιά, σε σύγκριση με εκείνη του Βουκουρεστίου.
Συνεπώς, πρέπει να γνωρίζετε ότι, ανεξάρτητα από τα προπαγανδιστικά τεχνάσματα στα οποία συχνά προσφεύγουν συγκεκριμένες δομές στα Σκόπια, η κυβέρνησή σας και η διπλωματία σας απέτυχαν στη πράξη να αξιοποιήσουν την Απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου. Αντιθέτως, η ελληνική διπλωματία, παρά το δεδομένο της δυσάρεστης για μας Απόφασης του Διεθνούς Δικαστηρίου, με τους των Υπουργούς Εξωτερικών Σ. Δήμα και Π. Μολυβιάτη πέτυχε απόλυτα στο στόχο της στο Σικάγο.
Υπενθυμίζω, ότι τόσο στο Βουκουρέστι όσο και στο Σικάγο οι Αποφάσεις ήσαν ομόφωνες. Συνεπώς, η διατυπωμένη θέση του Βουκουρεστίου «ένταξη στο ΝΑΤΟ προϋποθέτει λύση στο ζήτημα του ονόματος» που επιβεβαιώθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα στο Σικάγο, δεν αποτελεί ελληνική θέση αλλά την κοινή πολιτική βούληση όλων των μελών της Συμμαχίας. Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι για την κοινή αυτή θέση της Συμμαχίας η χώρα σας είχε εκ των πρότερων ειδοποιηθεί με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο από πλευράς του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, όσο και από την Ουάσιγκτον, το Βερολίνο και άλλες πρωτεύουσες.»
Ο διαγωνισμός ομορφιάς (beauty contest) στον οποίο εδώ και χρόνια επιδίδονται ορισμένες χώρες και κατ’ επάγγελμα ορισμένοι πρέσβεις στα Σκόπια για άλλη μια φορά δεν επιβεβαιώθηκαν στο Σικάγο.
Προσωπικά ακολούθησα όπου βρέθηκα, της Ουάσιγκτον συμπεριλαμβανομένης, την πολιτική της ειλικρινείας και της αλήθειας, της ωμής αλήθειας, προτιμώντας να είμαι χρήσιμος αντί ευχάριστος. Είναι θέμα χαρακτήρα και αξιοπρέπειας.
Όταν εκπροσωπείς τη χώρα σου, δεν εκφράζεις απλά την πολιτική γραμμή μιας κυβέρνησης, αλλά κάτι περισσότερο. Εκφράζεις, εκπροσωπείς ένα ολόκληρο λαό. Ένα έθνος. Εγώ έτσι κατάλαβα όπου βρέθηκα την Αποστολή μου.
Και κάτι ακόμη:
A) Το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε και υπάρχει πάνω από όλα για την αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των μελών του, συμπεριλαμβανομένης και της δέσμευσης για κοινή δράση σε περίπτωση που απειλείται η εδαφική ακεραιότητα κάποιου από τα μέλη του. Δεν είμαι μεταξύ αυτών που ισχυρίζονται ότι όλα έχουν λειτουργήσει σωστά στο ΝΑΤΟ. Υπήρξαν περιπτώσεις που συγκεκριμένες αποφάσεις ή ενέργειες μελών του λειτούργησαν αρνητικά, σε βάρος των συμφερόντων κάποιου μέλους. Αυτό συνέβη και με αποφάσεις χωρών-μελών που έθιξαν τα συμφέροντα της Ελλάδος. Αυτές όμως θέλω να πιστεύω ότι ήσαν εξαιρέσεις. Εάν το ΝΑΤΟ παύσει να στηρίζει τα συμφέροντα των μελών της Συμμαχίας, τότε παύει να έχει λόγο ύπαρξης. Αυτό είναι κάτι που συχνά το λησμονούμε.
B) Ανεξάρτητα από την βαθιά κρίση που διέρχεται η χώρα μου, η Ελλάδα, η γεωστρατηγική της θέση στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ επηρεάζεται σε εξαιρετικά σημαντικό βαθμό από τις αλυσιδωτές κρίσεις και συγκρούσεις στη Νότιο και Ανατολική Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή μέχρι την περιοχή του Περσικού Κόλπου. Χωρίς να επιδιώκω να γίνω εθνοκεντρικός, εκτιμώ ότι η ρευστότητα στην περιοχή που βρίσκεται ακόμη στην αρχική και όχι στη τελική της φάση, έχουν καταστήσει την Ελλάδα σημαντικό παράγοντα στο τωρινό και μελλοντικό σχεδιασμό της Συμμαχίας στην ευρύτερη αυτή περιοχή, όπως άλλωστε απέδειξε και ο μεγάλος βαθμός εμπλοκής της στη διάρκεια της κρίσης της Λιβύης και των Συμμαχικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Ρίξτε μια μάτια στον χάρτη για να πειστείτε.
Κατά συνέπεια ο βασικός οδηγός της πολιτικής της χώρας μου και του ΝΑΤΟ στηρίζονται στην λέξη «ΣΥΜΦΕΡΟΝ» και στις λέξεις «ΚΟΙΝΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ». Μην απορείτε, διότι τούτο δεν είναι κάτι νέο στην εθνική ή στην εξωτερική πολιτική. Είναι έννοιες παρούσες από την εποχή του Θουκυδίδη και του Πελοποννησιακού Πόλεμου. Προφανώς όμως ορισμένοι στα Σκόπια διαβάζουν αποκλειστικά Μεγαλέξαντρο και αγνοούν τον Θουκυδίδη.
Γ) Αλήθεια, έχετε σκεφθεί ποια θα ήταν η κατάσταση στην λειτουργικότητα της Συμμαχίας, εάν υποθέσουμε ότι η χώρα σας είχε ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, χωρίς προηγουμένως να είχε λυθεί το ζήτημα του ονόματος; Η επίλυση του όμως και η εν συνεχεία ένταξη σας στο ΝΑΤΟ, προϋποθέτει σαν πρώτο βήμα την ριζική μεταβολή αντίληψης για την Ελλάδα που υπάρχει σήμερα στα Σκόπια. Σε αντίθεση δηλαδή με την εχθρική προπαγάνδα και εικόνα του κακού γείτονα που συστηματικά καλλιεργούν η κυβέρνησή σας και άλλες κρατικές δομές.
Με αλλά λόγια πως θέλετε να μπείτε σε μια Συμμαχία δέσμευσης για αλληλοστήριξη των συμφερόντων της μελών της, όταν η Κυβέρνησή σας προωθεί συστηματικά, ανοικτά και επίσημα τον αλυτρωτισμό, την εχθρική προπαγάνδα και προκαλεί τη κοινή γνώμη στην Ελλάδα με ακατανόητες ενέργειες, όπως για παράδειγμα η πολιτική της «αρχαιοποίησης»;
Oι εμπνευστές της έχουν ποτέ διερωτηθεί αν ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Φίλιππος είναι οι μόνες σοβαρές επιλογές που έχετε για να πείσετε το ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση για την σοβαρότητα των θέσεων και προθέσεων σας; Αλήθεια ποιος είναι ο πραγματικός στόχος αυτών των ενεργειών; Τι δείχνει η ανάλυση «κερδών και ζημιών» από τις ενέργειες αυτές;
Εάν στόχος είναι να ενοχλήσετε την Ελλάδα και να στρέψετε την ελληνική κοινή γνώμη σε βάρος σας, τότε πράγματι έχει πετύχει το σκοπό σας.
Εάν στόχος είναι να προβληματίσετε ορισμένους φίλους σας στις Βρυξέλλες και στη Ουάσιγκτον, τότε πράγματι έχετε πετύχει τον στόχο σας.
Εάν στόχος είναι να γίνουν πιο κατανοητά και ευπρόσδεκτα τα ελληνικά επιχειρήματα για την πραγματική φύση των επιδιώξεων συγκεκριμένων πτυχών της πολιτικής σας, τότε πράγματι έχετε πετύχει το στόχο σας.
Εάν επεδίωκα να γίνω κυνικός θα προσέθετα ότι εν τέλει τέτοιες ενέργειες της Κυβέρνησής σας τα τελευταία χρόνια βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό την ελληνική διπλωματία. Τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στην Ουάσιγκτον. Δεν βλέπω το λόγο για τον οποίο η εξέλιξη αυτή δεν θα πρέπει να ικανοποιεί την Ελλάδα. Προφανώς, όμως, παραδόξως ικανοποιεί και τους εμπνευστές της. Διαφορετικά θα την είχαν σταματήσει εδώ και καιρό.
Εάν στόχος είναι να προβληματίσετε ορισμένους φίλους σας στις Βρυξέλλες και στη Ουάσιγκτον, τότε πράγματι έχετε πετύχει τον στόχο σας.
Εάν στόχος είναι να γίνουν πιο κατανοητά και ευπρόσδεκτα τα ελληνικά επιχειρήματα για την πραγματική φύση των επιδιώξεων συγκεκριμένων πτυχών της πολιτικής σας, τότε πράγματι έχετε πετύχει το στόχο σας.
Εάν επεδίωκα να γίνω κυνικός θα προσέθετα ότι εν τέλει τέτοιες ενέργειες της Κυβέρνησής σας τα τελευταία χρόνια βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό την ελληνική διπλωματία. Τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στην Ουάσιγκτον. Δεν βλέπω το λόγο για τον οποίο η εξέλιξη αυτή δεν θα πρέπει να ικανοποιεί την Ελλάδα. Προφανώς, όμως, παραδόξως ικανοποιεί και τους εμπνευστές της. Διαφορετικά θα την είχαν σταματήσει εδώ και καιρό.
Κατ’ αναλογία, τα ίδια περίπου θα μπορούσα να πω και σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έχετε σκεφθεί ποια θα ήταν σήμερα η εξέλιξη αν αντί της καλλιέργειας της αδιέξοδης αυτής πολιτικής είχατε προτάξει μια πολιτική κατευνασμού της Ελλάδος, αποφυγής προκλήσεων και ενεργειών που «ρίχνουν λάδι στη φωτιά» μιας σοβαρής προσπάθειας να συναντηθούμε στο μέσο του δρόμου στο θέμα του ονόματος;
Να ανταποκριθείτε δηλαδή και σεις στην προσπάθεια που δρομολόγησε η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή τον Σεπτέμβριο του 2007 στο ζήτημα του ονόματος;
Ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου συναντήθηκε δέκα φορές μέσα σε λιγότερο από δυο χρόνια με τον πρωθυπουργό κ. Γκρουέφσκι. Ξέρετε τι έκανε ο πρωθυπουργός σας μεταξύ της ένατης ( Ιούνιος 2011) και δέκατης συνάντησης; Έστησε το άγαλμα του Μεγαλέξανδρου στη κεντρική πλατεία των Σκοπίων.
Ποιο άραγε μήνυμα ήθελε να στείλει στον συνομιλητή του, στην Ελλάδα και σε άλλους;
Είναι αυτή υπεύθυνη στάση μιας χώρας, ενός ηγέτη που θέλει να οδηγήσει τη χώρα του στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Και διερωτάται τώρα ο Πρωθυπουργός σας γιατί δεν τρέχει ο Αντώνης Σαμαράς να τον συναντήσει;
Είναι αυτή υπεύθυνη στάση μιας χώρας, ενός ηγέτη που θέλει να οδηγήσει τη χώρα του στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Και διερωτάται τώρα ο Πρωθυπουργός σας γιατί δεν τρέχει ο Αντώνης Σαμαράς να τον συναντήσει;
ΧΑΓΗ – ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
Οι θέσεις μου είναι καθαρές και έχουν εδώ και αρκετό καιρό δημοσιοποιηθεί στην Ελλάδα. Τις συνοψίζω:
Αρκετούς μήνες πριν από το Βουκουρέστι είχα τονίσει ότι η Ελλάδα έπρεπε να προσφύγει εκείνη πρώτη κατά της χώρας σας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, επικαλούμενη σειρά παραβιάσεων των άρθρων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας. Επίσης, αργότερα, μετά την κατάθεση της δικής σας προσφυγής, την παράλληλη κατάθεση και ελληνικής προσφυγής.
Οι διαφωνίες μου που είχαν αποκλειστικό αποδεκτή τον Υπουργό και τους αρμόδιους του Υπουργείου Εξωτερικών μέχρι την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας τον Μάρτιο του 2011, αφορούσαν και την τεκμηρίωση της ελληνικής επιχειρηματολογίας με στοιχεία και δεδομένα που κατά τη ταπεινή μου γνώμη έλειπαν από τον φάκελο. Τον Απρίλιο του 2011 -οκτώ μήνες πριν από την έκδοση της Απόφασης- δημοσιοποίησα τους φόβους μου για την εξέλιξη στο Διεθνές Δικαστήριο με συνέντευξη στη δημοσιογράφο Αγγελική Σπανού στη εφημερίδα «ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ» της Θεσσαλονίκης.
Τα θέματα αυτά έχω επαρκώς αναπτύξει και στην Ημερίδα που διοργάνωσε τον Ιανουάριο 2012 το ΕΛΙΑΜΕΠ στην Αθήνα, στο Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν υπάρχει λόγος τώρα να επεκταθώ περισσότερο.
Ό,τι έχω υποστηρίξει, ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Πράγματι, πίστευα και πιστεύω ότι η Ελλάδα, μετά την ερμηνεία που έδωσε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σε σειρά διατάξεων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, ουδέν συμφέρον έχει να εξακολουθεί να δεσμεύεται από αυτήν. Η προβλεπόμενη από την εν λόγω Συμφωνία δωδεκάμηνη ισχύς μετά την καταγγελία της είναι υπεραρκετή για να βρεθεί λύση, εάν υπάρχει προς τούτο η βούληση. Προσωπικά αμφιβάλλω, όπως θα εξηγήσω πιο κάτω, για τη δυνατότητα λύσης με τον κ. Γκρουέφσκι.
Στην πραγματικότητα, η Ενδιάμεση Συμφωνία έχει καταστρατηγηθεί και μαζικά παραβιασθεί. Οι θεμελιώδεις διατάξεις της είτε έχουν παύσει να εφαρμόζονται είτε έχουν εκτροχιασθεί. Η πραγματικότητα θα μπορούσε να περιγράφει ως εξής:
Η Ενδιάμεση Συμφωνία με την ερμηνεία που της έδωσε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν μπορεί πλέον να ανταποκριθεί στον στόχο για τον οποίο είχε συνομολογηθεί. Μια Συμφωνία πρέπει πάντοτε να ανταποκρίνεται στα συμφέροντα των συμβαλλόμενων μερών. Η βασική δεσμευτική πηγή για την αναζήτηση συνολικής λύσης είναι οι Αποφάσεις 817 και 845 του Συμβουλίου Ασφάλειας. Πιστεύω ότι αργά η γρήγορα με ή χωρίς Ενδιάμεση Συμφωνία θα επιστρέψουμε εκεί.
Προοπτικές λύσης
Ακούστε. Το πρόβλημα για λύση το 2012 δεν λέγεται Αντώνης Σαμαράς, Λέγεται Νικόλα Γκρουέφσκι. Όπως λεγόταν επίσης και το 2011, το 2010, το 2009 κ.λπ. Δεν επιθυμώ, εν τούτοις, να προσωποποιήσω πλήρως την ευθύνη διότι η πραγματικότητα είναι ότι μετά τη υπογραφή της Ενδιάμεσης Ευφωνίας ελάχιστες είναι οι φορές που οι κυβερνήσεις σας διαπραγματεύθηκαν με στόχο την επίλυση του ζητήματος στην αρχή της «αμοιβαία αποδεκτής λύσης». Για πολλά χρόνια διαπραγματεύθηκαν χάριν της διαπραγμάτευσης και όχι για να βρεθεί λύση. Δεν έχετε να αναζητήσετε από το αρχείο της Κυβέρνησης σας ορισμένες δηλώσεις του κ. Αντόνιο Μιλόσοσκι, το 2001 τότε εκπρόσωπου του πρωθυπουργού Λιούπτσο Γκεοργιέφσκι. Αργότερα βέβαια ως Υπουργός Εξωτερικών άλλαξε τόνο…
Μάλιστα, η διατύπωση «αμοιβαία αποδεκτή λύση» ήταν ανάθεμα για την κυβέρνηση του Μπράνκο Τσβερνεκόφσκι. Έχω καταγεγραμμένες επίσημες δηλώσεις πρώην Υπουργών Εξωτερικών της χώρας σας ,που έλεγαν περίπου ότι «έχουμε υποχρέωση να συνομιλούμε αλλά όχι να βρεθεί λύση». Αυτό ήταν το νόημα. Ιστορικά όμως με τον κ. Γκρουέφσκι το τοπίο άλλαξε. Έχουμε μετονομασίες αεροδρομίων στα Σκόπια και στη Αχρίδα, δρόμων, πλατειών, του αυτοκινητόδρομου Χ (δέκα), εκτυπώσεις βιβλίων και χαρτών με αλυτρωτικό περιεχόμενο και αμέτρητες δυσάρεστες -για την Ελλάδα- δηλώσεις και ενέργειες.
Είναι κρίμα, διότι ο ίδιος ο κ. Γκρουέφσκι ως Υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης του Λιούμπτσο Γκεοργκιέφσκι ήταν υπέρμαχος της ανάπτυξης των διμερών μας σχέσεων. Ταυτόχρονα, όμως, οι εκδηλώσεις της πολιτικής του πρωθυπουργού κ. Γκρουέφσκι έναντι της Ελλάδος, καθώς και του πρώην Υπουργού Εξωτερικών κ. Αντόνιο Μιλόσοσκι βοήθησαν -ναι αυτή είναι η λέξη που αρμόζει- σε μεγάλο βαθμό την ελληνική διπλωματία στην Ουάσιγκτον- μέχρι τα τέλη του 2008 κυρίως στο Κογκρέσο- και στις Βρυξέλλες. Ακόμη και οι πλέον ένθερμοι υποστηρικτές της χώρας σας δεν καταλάβαιναν την σκοπιμότητα και χρησιμότητα αυτών των ενεργειών και εκδηλώσεων που δικαιολογημένα προκάλεσαν της αντίδραση της ελληνικής κοινής γνώμης, της ελληνικής ομογένειας στις ΗΠΑ και βέβαια της ελληνικής κυβέρνησης.
Μάλιστα, η κυβέρνηση σας και η πολιτική σας τάξη γενικότερα, καθώς και τα ΜΜΕ- με ορισμένες εξαιρέσεις δημοσιογράφων για τις οποίες πλήρωσαν βαρύ τίμημα αργότερα- προτίμησαν να κλείσουν τα αυτιά και τα μάτια στην θαρραλέα κίνηση του πρώην Πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή να αλλάξει την θέση της Ελλάδος τον Σεπτέμβριο του 2007. Τότε, για πρώτη φορά δημόσια, ενώπιον της Βουλής η Κυβέρνηση Καραμανλή τοποθετήθηκε επίσημα στην θέση «Σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που να ισχύει έναντι όλων». Τη θέση αυτή στήριξε και το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου. Ποια ήταν η απάντηση της κυβέρνησης σας; Μεγαλέξανδρος, αλυτρωτισμός, φανατισμός της κοινής γνώμης. Όσοι πολιτικοί, δημοσιογράφοι και αναλυτές είχαν άλλη άποψη τα τελευταία χρόνια εξοστρακίστηκαν ως «πράκτορες» της Ελλάδος κ.λπ.
Είναι δυνατόν να βάζουν δημοσιογράφους σε «μαύρη λίστα» επειδή διοργάνωσαν συνάντηση στην Αχρίδα για τις σχέσεις με την Ελλάδα;
Καμία προσπάθεια ειλικρινούς αλλαγής πολιτικής. Όταν τα σχολικά σας βιβλία ,τα επιστημονικά σας εγχειρίδια, οι εκδόσεις της Ακαδημίας σας, διδάσκετε τον κόσμο σας ότι ένα κομμάτι -το μεγαλύτερο σημειωτέον-της Μακεδονίας της Ελληνικής Μακεδονίας τέλει υπό ελληνική κατοχή, πως αναμένετε από την Ελλάδα να μην θέσει πλέον θέμα ταυτότητας;
Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους. Για το λόγο αυτό πιστεύω πως δεν μπορεί να υπάρξει λύση που να αφήνει σε εκκρεμότητα τα θέματα αυτά. Γιατί μια τέτοια λύση σήμερα θα δημιουργήσει το πρόβλημα αύριο. Την συζήτηση την ανοίξατε σεις, δηλαδή η κυβέρνηση του κ. Γκρουέφσκι. Ανησυχώ πράγματι γιατί η νέα σας γενιά έχει διαπαιδαγωγηθεί με αυτό το τρόπο. Αύριο αυτοί θα είναι πολιτικοί, στρατιωτικοί, δημοσιογράφοι, διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Πως θέλετε να αλλάξουν γνώμη και να συμπεριφέρονται με διαφορετικό τρόπο έναντι της Ελλάδος; Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ δεν είναι το «καθαρτήριο πυρ» της μετάβασης από την κόλαση στον παράδεισο.
Δεν είμαι αισιόδοξος ότι υπό τις παρούσες περιστάσεις είναι δυνατή η εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της ονομασίας. Μια λύση πράγματι θα ήταν θετική εξέλιξη για τις δυο χώρες για την περιοχή, για το ΝΑΤΟ και για την Ευρωπαϊκοί Ένωση.
Αμφισβητώ σοβαρά όσους διατείνονται στην Ελλάδα ότι ο χρόνος τρέχει σε βάρος μας. Η πραγματική ανάλυση δείχνει τα ακόλουθα:
Ποτέ στο παρελθόν το ζήτημα δεν είχε λάβει τον διεθνή χαρακτήρα που έχει λάβει από το 2007 και μετά. Με συγκεκριμένες αποφάσεις-θέσεις του ΝΑΤΟ της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει γίνει διεθνές. Δηλαδή έχει λάβει την διάσταση και υπόσταση που είχε εξ αρχής με τις Αποφάσεις 817 και 845 του Συμβουλίου Ασφάλειας. Κυρίως όμως με την συνειδητοποίηση ότι είναι ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα .Θυμάμαι ότι επί μια δωδεκαετία μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας όλες οι κυβερνήσεις της χώρας σας, Πρωθυπουργοί, Υπουργοί κ.λπ., έλεγαν ότι αυτό είναι θέμα καθαρά διμερές μεταξύ Αθηνών και Σκοπίων το οποίο ουδέν τρίτο πρέπει να απασχολεί. Εξακολουθούν να πιστεύουν ότι έτσι έχουν σήμερα τα πράγματα;
Είναι γεγονός ότι αρκετές χώρες χρησιμοποιούν με τον άλφα ή βήτα τρόπο στις διμερείς σας σχέσεις την συνταγματική ονομασία Δεν είμαι διόλου βέβαιος ότι ο αριθμός που προβάλλουν οι αρχές σας ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εάν η κυβέρνηση σας αποφασίσει να διαπράξει το ιστορικό λάθος και να προσφύγει στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τότε θα αντιληφθεί τον βαθμό ρευστότητας που χαρακτηρίζει η λεγόμενη χρήση της συνταγματικής ονομασίας στις διμερείς σχέσεις.
Όταν η Ελλάδα αποφασίζει να κινηθεί με σύστημα, ομαδικότητα και πίστη, τότε σπάνια χάνει το στόχο της. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται τις σχετικές εμπειρίες από την προσπάθεια ένταξης στον ΟΗΕ στα τέλη 1992 και το 1993. Ο τρόπος που λειτουργήσαμε στην Χάγη αποτελεί για την Ελλάδα την εξαίρεση και όχι τον κανόνα.
Για να φθάσουμε σε μια λύση, θα πρέπει προηγουμένως η κυβέρνηση σας να δείξει ότι λειτουργεί υπεύθυνα και ότι είναι έτοιμη να διανύσει την απόσταση που μας χωρίζει . Τα μηνύματα που έλαβε η Ελλάδα από τις συνομιλίες του Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Αχρίδα ,δείχνουν ότι η κυβέρνηση σας δεν είναι έτοιμη για σοβαρές συνομιλίες.Αντίθετα, φαίνεται αποφασισμένη να ανοίξει «τους ασκούς του Αίολου» και το «κουτί της Πανδώρας» στις διμερείς μας σχέσεις.
Λησμονεί νομίζω ότι παρά τα σοβαρά προβλήματα που έχει σήμερα η Ελλάδα και η δημόσια εικόνα της, δεν είναι η δική μου χώρα που επείγεται. Μπορούμε, αν αυτή είναι η δική σας επιθυμία, να παραμείνουμε στη σημερινή κατάσταση με τις παράπλευρες συνέπειες της στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Αυτή είναι η σκληρή αλήθεια. Τα πάντα είναι θέμα συμφέροντος και προτεραιοτήτων.
Εσείς θα σταθμίσετε αν το συμφέρον σας είναι να συνεχισθεί το σημερινό πολιτικό τέλμα και αδιέξοδο με την Ελλάδα η αντίθετα να προχωρήσετε σε δύσκολο συμβιβασμό-δυσκολότερη αλήθεια έννοια στα Βαλκάνια – ακολουθώντας την γραμμή που πρώτος άνοιξε ο Κώστας Καραμανλής.
Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει από την μια μέρα στην άλλη. Για το λόγο αυτό πιστεύω ότι δεν μπορούμε σήμερα να πάμε σε λύση αν πριν δεν ξεκαθαρίσετε τι είδους σχέσεις θέλετε με την Ελλάδα. Είναι, όπως λέτε, η χώρα που κατέχει το ένα τρίτο της Μακεδονίας, της Ελληνικής Μακεδονίας όπως διδάσκετε σε όλα τα σχολεία τα πανεπιστήμια και τις στρατιωτικές σας σχολές; Για μην αναφερθώ και πάλι σε δηλώσεις αξιωματούχων σας; Δεν μπορεί να βρεθεί λύση στο όνομα όσο ορισμένοι καλλιεργούν ψευδαισθήσεις και αυταπάτες στο ζήτημα της ταυτότητας.
Επίσης η διδασκαλία σε όλα επίπεδα περί «Αιγαιατικής Μακεδονίας» κ.λπ. δεν υποκρύπτει έστω για προπαγανδιστικούς λόγους και εδαφικό ζήτημα; Αυτά είναι αναχρονιστικά, επικίνδυνα και πρέπει να σταματήσουν. Ενοχλούν την Ελλάδα, υποθηκεύουν όμως στην πραγματικότητα και το μέλλον της χώρας σας. Πρέπει να σταματήσουν.
Με ρωτάτε γιατί εγκαταλείφθηκε η ονομασία «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» ως μια λύση για την ένταξη σας στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπεύθυνη για αυτή την εξέλιξη δεν είναι η Ελλάδα. Είναι αποκλειστικά η χώρα σας. Εσείς πριονίσατε το κλαδί πάνω στο οποίο είχατε καθίσει. Στην πράξη ουδέποτε η χώρα σας δέχθηκε την ονομασία αυτή. Την υπονομεύσατε βάσει συνεχών γραπτών οδηγιών του Υπουργείου Εξωτερικών της χώρας σας από την επόμενη μέρα της λήψης της Απόφασης 817.
Τούτο συνεχίσθηκε συνεχώς. Έχω υπόψη μου την ακριβή διατύπωση βάσει της οποίας ήσαν υποχρεωμένοι να ενεργούν οι εκπρόσωποι σας. Πέταγαν τις πινακίδες που έγραφαν «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας». Ειδικότερα όμως για την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ το πάθημα έγινε μάθημα.
Τον Απρίλιο του 2001, επί Σουηδικής Προεδρίας στην Ε.Ε., με την στήριξη της Ελλάδος η χώρα σας υπέγραψε την Συμφωνία Σύνδεσης και Σταθεροποίησης. Ήταν η πρώτη χώρα των Δυτικών Βαλκανίων που υπέγραφε τέτοια Συμφωνία. Το κείμενο όπως ήταν φυσικό έγραφε την ονομασία «πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Την ίδια μέρα, η κυβέρνηση σας στο ανώτερο επίπεδο έστειλε επιστολή σημειώνοντας ότι «…δεν αποδέχεται την ονομασία αυτή για τη χώρα σας». Ίσως τώρα αντιληφθείτε γιατί η Ελλάδα, μετά από αυτή την εξέλιξη, υποχρεώθηκε σταδιακά να προσαρμόσει τη πολιτική της. Η ονομασία που περιείχετο στην Απόφαση 817 των Ηνωμένων Εθνών έχει καταρριφθεί στη πράξη από την χώρα σας. Να γιατί λοιπόν αποκλείεται να προχωρήσει η διαδικασία ένταξης χωρίς πριν να βρεθεί αμοιβαίως αποδεκτή λύση στο ζήτημα του ονόματος. Ειλικρινά πιστεύω ότι οι εξελίξεις θα ήσαν διαφορετικές εάν οι διαδοχικές σας κυβερνήσεις από το 1995 και μετά είχαν στηρίξει την ονομασία αυτή. Μια παροιμία λέγει ότι «όποιος σπέρνει άνεμους θερίζει θύελλες».
Υπάρχουν πολλοί στην Ελλάδα και περισσότεροι στην ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Αυστραλία που πιστεύουν ότι λόγω της έλλειψης διάθεσης συνεννόησης από την χώρα σας, θα πρέπει να εγκαταλείψουμε τη θέση «σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιορισμό που να ισχύει έναντι όλων» που είναι και η θέση που έχει υιοθετήσει η τρικομματική κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά.
Επίσης, πρέπει να γνωρίζετε ότι με βάση το σημερινό πολιτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί στην Ελλάδα, η διεξαγωγή δημοψηφίσματος και στην Ελλάδα θα γίνει αναπόφευκτη στη περίπτωση που στη υποθετική περίπτωση που φθάσουμε σε λύση, η κυβέρνηση σας θέσει το περιεχόμενο της λύσης σε δημοψήφισμα.
Μια λέξη τώρα για το Σύνταγμα σας. Αναφέρετε ότι έχει υποστεί ορισμένες τροπολογίες κατ’ απαίτηση της Ελλάδος. Λοιπόν τα πράγματα έχουν ως εξής. Από το 1991 που υιοθετήθηκε το Σύνταγμα σας έχει καταρρίψει το παγκόσμιο ρεκόρ τροπολογιών. Τριάντα τροπολογίες μέσα σε δέκα χρόνια (συμπεριλαμβανόμενων των τροπολογιών που επέβαλε η Συμφωνία της Αχρίδας). Το πρόβλημα συνεπώς δεν είναι με τις τροπολογίες αλλά με το Σύνταγμα.
Κλείνοντας θα ήθελα να προσθέσω τα ακόλουθα: Το περιοδικό σας μου ζήτησε συνέντευξη τον Ιούλιο. Πράγματι καθυστέρησα να απαντήσω. Απεφάσισα εν τέλει να στείλω τις απαντήσεις μου σε ένα ενιαίο κείμενο. Το οποίο παρά ταύτα έχει ελλείψεις. Προτίμησα και πάλι να χρησιμοποιήσω την γλώσσα της αλήθειας. Της ωμής αλήθειας. Μπορεί να ενοχλεί είναι όμως χρήσιμη.
Λυπάμαι που η φωνή της Ελλάδας με ελάχιστες εξαιρέσεις τα τελευταία τέσσερα-πέντε χρόνια απουσιάζει από τα ΜΜΕ. Θα ήταν χρήσιμο η κοινή σας γνώμη να γνωρίζει -έστω και αν δεν συμφωνεί- πως σκέπτεται η άλλη πλευρά. Έχω πολλούς φίλους στα Σκόπια, στο Μοναστήρι και στο Τέτοβο. Περιέργως όταν καθόμαστε και συζητάμε φιλικά, η συζήτηση έχει διαφορετικό τόνο από αυτό που εκπέμπει η πολιτική σας καθημερινότητα. Εύχομαι ειλικρινά αυτός ο τόνος να κυριαρχήσει και πάλι και στην επίσημη πολιτική της χώρας σας.
***************
***************
Ο κ. Μαλλιάς είναι ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ και διετέλεσε πρώτος επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδος στα Σκόπια (1995-1999) και Πρέσβης της Ελλάδος στα Τίρανα και την Ουάσιγκτον
